Tản mạn cuối tuần: ƯỚC GÌ TA BIẾT SỚM HƠN
“Quá sớm già, quá muộn khôn” – đây là một câu nói cổ chọc trúng trái tim của chúng ta với sự thật giản dị của nó.
Chúng ta dành phần lớn cuộc đời để tích lũy trí tuệ, chỉ để nhận ra rằng lẽ ra đã có thể sử dụng nó từ hàng thập kỷ trước.
Đó là một sự mỉa mai vừa ngọt ngào vừa đắng cay mà nhà tâm lý học Gordon Livingston khai phá trong cuốn sách sâu sắc của ông, “Quá Sớm Già, Quá Muộn Khôn: Ba Mươi Sự Thật Bạn Cần Biết Ngay Bây Giờ”.
Sau ba mươi năm lắng nghe những tâm sự sâu kín từ ghế của một nhà tâm lý, sau khi trải qua những mất mát kinh hoàng của chính mình, Livingston không chỉ chia sẻ trí tuệ mà còn mang đến cho chúng ta cơ hội để khôn ngoan sớm hơn so với nếu tự mình khám phá.
Dưới đây là các bài học khiến ta nhớ mãi sau khi gấp sách lại:
“Nếu bản đồ không khớp với thực địa, thì bản đồ sai.” Livingston chia sẻ rằng những thất vọng sâu sắc nhất thường đến từ việc cố ép thực tế phải phù hợp với kỳ vọng của chúng ta, thay vì điều chỉnh kỳ vọng để phù hợp với thực tế. Ông kể những câu chuyện về bệnh nhân luôn cố thay đổi những người không thể thay đổi, chỉ tìm thấy bình yên khi cuối cùng chấp nhận mọi thứ như nó vốn có.
Người duy nhất chúng ta có thể kiểm soát là chính mình, và ngay cả điều đó cũng là một cuộc đấu tranh. Qua những câu chuyện cá nhân đầy cảm xúc, Livingston cho thấy việc chấp nhận không thể kiểm soát người khác trong khi chịu trách nhiệm cho lựa chọn của chính mình dẫn đến cả tự do và trưởng thành.
Ba thành phần của cuộc sống hạnh phúc đặc biệt đáng nhớ: có việc để làm, có người để yêu, và có điều để mong chờ. Công thức đơn giản này trở nên mạnh mẽ nhờ cách Livingston minh họa qua những câu chuyện thực tế về những người tìm thấy ý nghĩa sau mất mát.
“Hoàn hảo là kẻ thù của tốt đẹp.” Ông khám phá cách nhiều người lãng phí năm tháng chờ đợi điều kiện hoàn hảo hoặc người bạn đời hoàn hảo, bỏ lỡ niềm vui thật sự nhưng lộn xộn ngay trước mắt. Cho phép chấp nhận sự không hoàn hảo mang lại cảm giác giải phóng sâu sắc.
Chúng ta là những gì chúng ta làm, không phải những gì chúng ta nghĩ, cảm, hay nói. Điều này đặc biệt gây ấn tượng khi ông nói về cách hành động của chúng ta phản ánh giá trị thật sự, bất kể chúng ta tuyên bố điều gì. Ông kể về những người mà hành vi mâu thuẫn với giá trị họ tuyên bố, giúp họ nhận ra tại sao cuộc sống cảm giác không phù hợp.
“Những vấn đề lớn của cuộc sống không nằm ở kiến thức, mà ở hành vi.” Nhận định này trở nên sống động qua những câu chuyện về các bệnh nhân thông minh hiểu rõ vấn đề của mình nhưng không thể thay đổi hành động. Việc nhận ra rằng biết tốt hơn không tự động dẫn đến làm tốt hơn vừa khiêm tốn vừa hữu ích.
Những tiếc nuối lớn nhất thường là về những điều chúng ta không làm, chứ không phải những điều chúng ta đã làm. Qua những ví dụ cảm động từ thực tế nghề nghiệp, Livingston cho thấy nỗi sợ thất bại thường dẫn đến thất bại lớn hơn là không bao giờ thử.
Đọc cuốn sách này không giống như nhận lời khuyên, mà như ngồi cùng một người đã chứng kiến hàng ngàn câu chuyện nhân loại và chắt lọc chúng thành những chân lý nhẹ nhàng, khó nhọc đạt được. Đó là trí tuệ khiến ta ước mình tìm thấy sớm hơn, trong khi vẫn biết ơn vì đã tìm thấy nó vậy.
ST